|
|
 |
|
|
 |
Dyslekcja
Cień_Anioła - 27 maja 2009, o 17:47
Dysleksja rozwojowa (gr. dus - nie + lexis - wyraz, czytanie) czyli specyficzne trudności w nauce czytania i pisania (ICD-10 R48) - zaburzenie manifestujące się trudnościami w nauce czytania i pisania przy stosowaniu standardowych metod nauczania i inteligencji na poziomie co najmniej przeciętnym oraz sprzyjających warunkach społeczno-kulturowych.
Przyczyny dysleksji :
Na rozwój dysleksji składa się wiele przyczyn. Obecnie wiadomo jest, że może mieć m.in. podłoże genetyczne (Schulte-KĂśrne 2001, 2006). Zmiany dotyczą genu 6 określanego jako DCDC2. Oprócz tego badane są geny 1, 2, 3 i 15. Ten ostatni był pierwszym kandydatem na "winnego dysleksji". Około roku 1950 przeprowadzonych zostało wiele badań w rodzinach obciążonych tym zaburzeniem i właśnie gen 15 DYXS1 miał wywoływać zmiany w rozwoju mózgu i postrzeganiu wzrokowym i słuchowym.
Dysleksja według badań Gerd Schulte-KĂśrne jest dziedziczna. Prawdopodobieństwo odziedziczenia trudności w czytaniu szacuje na 60%, natomiast problemów z ortografią: 70 do 80%.
Typy dysleksji [edytuj]
U dzieci z dysleksją zazwyczaj stwierdza się zaburzenia percepcji wzrokowej, słuchowej oraz integracji percepcyjno-motorycznej. Prof. Marta Bogdanowicz wyróżnia następujące typy dysleksji:
* dysleksja typu wzrokowego, u której podłoża leżą zaburzenia percepcji i pamięci wzrokowej powiązane z zaburzeniami koordynacji wzrokowo-ruchowej i ruchowo–przestrzennej;
* dysleksja typu słuchowego uwarunkowana zaburzeniami percepcji i pamięci słuchowej dÄ˝więków mowy, najczęściej powiązana z zaburzeniami funkcji językowych;
* dysleksja integracyjna, kiedy to poszczególne funkcje nie wykazują zakłóceń, natomiast zaburzona jest koordynacja, czyli występują zaburzenia integracji percepcyjno-motorycznej;
* dysleksja typu mieszanego, gdy występują jednocześnie zaburzenia w percepcji i pamięci słuchowej, pamięci i percepcji wzrokowej, wyobraÄ˝ni przestrzennej;
* dysleksja wizualna, gdy występuje nieład tzw. nieporządek.
W dysleksji mogą wystąpić zaburzenia mowy, uwagi, koncentracji i pamięci. Pierwotną przyczynę dysleksji rozwojowej wielu badaczy upatruje w zakłóceniach pracy OUN (ośrodkowego układu nerwowego). Nie wyklucza się również roli czynnika genetycznego.
Odmiany dysleksji:
* dysleksja - terminem stosowanym także w węższym znaczeniu, do specyficznych trudności w czytaniu;
* dysortografia - specyficzne trudności w pisaniu, przejawiające się popełnianiem różnego typu błędów, w tym ortograficznych, mimo znania zasad poprawnej pisowni;
* dysgrafia - zniekształcenia strony graficznej pisma - brzydkie, niekaligraficzne pismo;
* dyskalkulia - specyficzne trudności w rozwiązywaniu najprostszych nawet zadań matematycznych, np. trudności w dodawaniu czy mnożeniu;
* dysfonia - objawia się niewyraÄ˝nym i cichym mówieniem - wada bardzo rzadko stwierdzana.
Częstość i występowanie :
Objawy dysleksji występują u mniej więcej 10% uczniów, pięciokrotnie częściej u chłopców. Dysleksja może być sprzężona z chromosomem Y decydującym o płci męskiej i dlatego jest przekazywana po linii męskiej z pokolenia na pokolenie. Niektórzy wskazują na rolę hormonu męskiego – testosteronu. Jego nadprodukcja u chłopców, jeszcze w okresie prenatalnym modeluje rozwój mózgu, wywołując dysleksję. Są i tacy badacze, którzy przewagę chłopców w grupie dzieci dyslektycznych wyjaśniają mniejszą zdolnością osób płci męskiej do adaptacji i wyrównywania deficytów rozwojowych powstałych wskutek nieprawidłowego przebiegu okresu okołoporodowego. Niektórzy też wskazują na nadpobudliwość psychoruchową, agresywność i trudności wychowawcze, które powodują, że chłopcy są w centrum uwagi nauczyciela i z tych powodów są kierowani do psychologa, co sprzyja wczesnemu i częstszemu wykrywaniu tych trudności u chłopców.
Jak rozpoznać "ucznia dyslektycznego"? :
Objawy tzw. ryzyka dysleksji [edytuj]
U dzieci w wieku niemowlęcym, poniemowlęcym, przedszkolnym i częściowo wczesnoszkolnym (do ok. 9. r.ż.) nie można jeszcze zdiagnozować dysleksji rozwojowej. Jednak obserwuje się pewne symptomy, które sygnalizują możliwość wystąpienia w przyszłości specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Nie determinują one jeszcze diagnozy (tej można dokonać na przełomie drugiej i trzeciej klasy szkoły podstawowej), jednak dzieci z poniższymi objawami zalicza się do tzw. grupy ryzyka dysleksji, gdyż bardzo często są to pierwsze sygnały nadchodzących trudności:
* pomijanie w rozwoju ruchowym raczkowania;
* opóÄ˝niony rozwój mowy; znacznie póÄ˝niejszy moment rozpoczęcia porozumiewania się z otoczeniem przy pomocy słów, utrzymujące się trudności z poprawnością wypowiedzi zarówno w zakresie gramatyki, jak prawidłowym wybrzmiewaniem głosek, mowa niewyraÄ˝na, niezrozumiała dla otoczenia;
* mała obniżona sprawność ruchowa w zakresie swojego ciała, tzw. duża motoryka: trudności z utrzymaniem równowagi, niezdarność ruchów; niechęć do zabaw ruchowych, kłopoty z łapaniem piłki, rzucanie do celu;
* mała sprawność rąk, tzw. mała motoryka: niechęć w zapinaniu guzików, sznurowania butów, używanie widelca, nożyczek;
* słaba koordynacja wzrokowo–ruchowa, dziecku sprawia trudność budowanie z klocków, niechętnie bawi się klockami, puzzlami, nie umie układać układanek według wzoru, tworzy tylko własne kompozycje, niechętnie rysuje;
* opóÄ˝niony rozwój lateralizacji – dziecko używa na zmianę raz jednej a raz drugiej ręki, ma trudności w określeniu stron: lewa – prawa;
* zaburzenia rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej, trudności z rysowaniem figur, odtwarzaniem figur geometrycznych, rysowaniem szlaczków;
* ma trudności w różnicowaniu głosek podobnych dÄ˝więkowych;
* zaburzenia analizy i syntezy wyrazów;
* ma problemy z zapamiętywaniem krótkich wierszyków i piosenek, oraz miesięcy, trudności z wymową, wadliwa wymowa;
* przy pierwszych próbach czytania przekręca wyrazy, wolne tempo czytania;
* słabe rozumienie tekstu;
* przy pierwszych próbach pisania – niestaranne a nawet brzydkie pismo, popełnianie błędów przy przepisywaniu, mylenie liter, opuszczanie liter, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter.
Do dokładnego zbadania dziecka może posłużyć Skala Ryzyka Dysleksji opracowana przez prof. Martę Bogdanowicz..
Objawy trudności w nauce :
W pisaniu
* trudności z utrzymaniem pisma w liniaturze zeszytu
* trudności w przepisywaniu
* trudności w pisaniu ze słuchu
* mylenie liter b-p, d-b, d-g, u-n, m-w, n-w (inwersja statyczna) s-z, dz-c, sz-s, o-a, ł-l, ę-e
* trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami, głoskami tracącymi dÄ˝więczność
* nieróżnicowanie ę-en-e, ą-om
* opuszczanie drobnych elementów liter, gubienie liter, opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów
* opuszczanie litery y
* przestawianie liter w wyrazach (inwersja dynamiczna)
* przestawianie szyku dyktowanych wyrazów
* błędy ortograficzne wynikające ze słabszej pamięci wzrokowej
* zniekształcanie graficznej strony pisma
* wolne tempo pisania
* niewłaściwe stosowanie małych i wielkich liter
* trudności w różnicowaniu wyrazów podobnie brzmiących (np. bułka - półka)
* złe rozmieszczenie pracy pisemnej w przestrzeni
* brak lub niewłaściwe stosowanie interpunkcji
W czytaniu
* wolne tempo, niepewne, "wymęczone"
* błędy w czytaniu: zamiana liter, opuszczanie liter, zamiana brzmienia, nieprawidłowe odczytywanie całych wyrazów
* trudności we właściwej intonacji czytanej treści – zbytnia koncentracja na technice obniża rozumienie czytanej treści
* rozpoznawanie napisów po cechach przypadkowych – zgadywanie
* opuszczanie linii lub odczytanie jej ponownie, gubienie miejsca czytania
* opuszczanie całego wiersza
* zmiana kolejności liter i wyrazów
* przestawianie liter w wyrazie, co zmienia jego sens
* niechęć do czytania, zwłaszcza głośnego
* trudności w dzieleniu dłuższych wyrazów na sylaby i syntezie sylab
* trudności w wyszukaniu najistotniejszej myśli w tekście
* tzw. hiperleksja: czytanie płynne, w dobrym tempie, bezbłędne, jednak bez rozumienia treści
Trudności występujące w nauce innych przedmiotów
* trudności w rysowaniu jako czynności – trudności w rozplanowaniu rysunku, zbyt silny lub zbyt słaby nacisk ołówka, zmiany kierunku w rysunkach (błędny kierunek odwzorowywania)
* trudności w nauce języków obcych, które cechuje znaczna rozbieżność między wymową a pisownią wyrazów – symptomy takie jak w języku polskim
* trudności w uczeniu się pamięciowym – tabliczka mnożenia, nauka wierszy, ciągi słowne
* trudności w nauce geografii – utrudnione czytanie mapy, niewłaściwa orientacja w stronach świata
* trudności w nauce geometrii – zmiany kierunku w rysunkach geometrycznych, zakłócenia orientacji i wyobraÄ˝ni przestrzennej, trudności w rozumieniu pojęć geometrycznych (utrudnione przyswajanie werbalne)
* trudności występujące na lekcjach wychowania fizycznego – błędne rozumienie instrukcji ćwiczeń spowodowane słabą orientacją w schemacie ciała i przestrzeni , obniżona sprawność ruchowa
* nierównomierna koncentracja uwagi, wolne tempo pracy
Osoby z dysleksją rozwojową narażone są na wiele niepowodzeń szkolnych, co wywołuje u nich frustrację. Olbrzymi wysiłek włożony w naukę daje czasami znikome efekty. Przez to taka osoba czuje się gorsza (głupsza), ma poczucie niższej wartości, brak wiary w swoje możliwości. Taki stan wtórnie osłabia jej możliwości intelektualne. Następuje sprzężenie zwrotne: trudności pogłębiają się, powodują coraz częstsze niepowodzenia i potwierdzają negatywną opinię innych i co gorsze - swoją własną. Bez fachowego wsparcia poprzez zajęcia terapii pedagogicznej, prowadzone przez pedagoga lub psychologa przygotowanego do pracy z osobą dotkniętą dysleksją rozwojową, trudno osobie z dysleksją, nawet przy wsparciu najbliższych, wyrwać się z tego zaklętego kręgu.
Dziecko nie musi czekać na zdiagnozowanie dysleksji rozwojowej, aby uczestniczyć w zajęciach terapii pedagogicznej. Już zaliczenie do tzw. grupy ryzyka dysleksji jest wystarczającym powodem do podjęcia pracy z dzieckiem. Zajęcia te mają charakter stymulujący rozwój intelektualny, poznawczy, nie mogą więc nikomu zaszkodzić. Obowiązuje tu zasada: IM WCZEÂŚNIEJ, TYM LEPIEJ.
Z dysleksji nie można się wyleczyć, nie można z niej wyrosnąć. Zostaje z człowiekiem na całe życie. Można nauczyć się z nią sobie radzić.
Inne aspekty dysleksji :
Wysiłki terapeutów skierowane są również na podkreślenie mocnych stron tych osób i adekwatne kierowanie ich dalszej edukacji, aktywności.
Ronald Davies, autor Daru dyslekcji, podaje pozytywne aspekty dyslekcji[1], do których należą:
* korzystanie z wrodzonej umiejętności przetwarzania i kreowania doznań percepcyjnych
* większa wrażliwość na otoczenie
* myślenie obrazami, nie słowami (w czasie 1 sekundy osoba myśląca werbalnie może mieć od dwóch do pięciu myśli w postaci pojedynczych słów, natomiast osoba myśląca niewerbalnie 32 obrazy myślowe)
* świetna intuicja i przenikliwość
* myślenie i spostrzeganie ma charakter polisensoryczny i polimodalny (dyslektycy wykorzystują wszystkie zmysły)
* realistycznie przeżywanie swoich myśli
* żywa wyobraÄ˝nia
* kreatywność/myślenie lateralne
Nadużycia w wydawaniu opinii o dysleksji :
Zdarzały się i zdarzają przypadki nadużywania niesłusznego rozpoznania dysleksji (mniej lub bardziej nieuczciwie "załatwienie" zaświadczenia przez rodziców dziecka, w prywatnych poradniach psychologicznych) w celu "ochrony" uczniów mających trudności w nauce z innych powodów (np. niechęci do niej) przed konsekwencjami.
W przypadku zaświadczeń powinny być spełnione poniższe warunki (kolejność nie oznacza znaczenia):
* konieczne jest wykluczenie schorzeń organicznych (neurologicznych);
* rozpoznanie dysleksji jest możliwe wyłącznie u osób z minimum przeciętną inteligencją, która zna zasady poprawnej pisowni;
* rozpoznanie powinno nastąpić nie wcześniej niż u 11–12-latka (IV klasa szkoły podstawowej);
* rozpoznanie dysleksji można postawić po co najmniej kilku miesięcznych intensywnych ćwiczeniach (zorganizowanych przez np. poradnie psychologiczno-pedagogiczne) — ma to wykluczyć orzeczenie dysleksji u kogoś, kto problemy z pisaniem i czytaniem ma w wyniku zaniedbań (własnych, rodziców, czy nauczycieli);
* zaświadczenia o rozpoznaniu dysleksji nie mogą być wydawane bezterminowo — na każdym etapie nauki (szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna) należy je wydać ponownie po przeprowadzeniu badań kontrolnych;
* zaświadczenie o rozpoznaniu dysleksji zobowiązuje szkołę do dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb ucznia, jak również do zastosowania innego kryterium oceniania (również na egzaminie maturalnym obecnie wyłącznie z języka polskiego), pod warunkiem wykonywania przez ucznia zaleconych mu ćwiczeń (zorganizowanych przez np. poradnie psychologiczno-pedagogiczne).
renia - 28 maja 2009, o 14:56
Ja na szczęście nie mam dysleksji.
magdalenka156 - 29 maja 2009, o 11:35
Ja też nie mam ale niestety zjawisko dysleksji w naszym kraju się szerzy...A czym to jest spowodowane? Tym że coraz mniej się czyta książek...Większość czasu się spędza przed telewizorem....W internecie niestety to zjawisko też jest obecne...Muszę przyznać że jak czytam jak ludzie popełniają rażące błędy to mnie trochę denerwuje...No ale to jest choroba i takim ludziom trzeba wybaczyć....Co na to można poradzić??/ Czytać czytać i zwracać uwagę na to co się pisze...Jak człowiek dużo czyta to jest chyba łatwiej tak mi się zdaje ale mogę się mylić...
Młoda Łania - 29 maja 2009, o 12:27
Fakt szerzy sie dyslekcja w naszym kraju. I to nie tylko wina tego, że nie czytamy książek. Wynika to z tego, że młodzi ludzie nie pracują nad tym. Powinni siedzieć chociaż 30 min dziennie i ćwiczyć pisanie i ortografię. I coraz wiecej ludzi idzie poprostu do poradnii po papierek i mają sprawe z głowy. To nie jest choroba moim zdaniem, to można wyćwiczyć. Ja robię błędy ortograficzne ale staram sie nad nimi pracować. Pomimo tego, że dużo czytam dalej robię błędy więc u mnie to nie ma znaczenia, staram sie nad tym pracować, ale nie zawsze mi wychodzi.
renia - 21 wrz 2009, o 09:56
Marzenko nie przejmuj sie na szczęście na tu się podkreślają błędy i można sobie poprawić
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plalbionteam.htw.pl
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plcichooo.htw.pl
|
|
|
|
